Gaur, Donostia Zinemaldiaren 67. edizioan, irailaren 20tik 28ra bitartean, sailik garrantzitsuenetan ikusi ahal izango diren Espainian ekoitzitako hamabost lanak jakinarazi ditugu, Arteen eta Zientzia Zinematografikoen Akademiaren egoitzan.
Belén Funes (Bartzelona, 1984) Urrezko Maskorra eskuratzeko lehian arituko da bere lehen film luzearekin, alegia, Greta Fernándezek, Eduard Fernándezek eta Àlex Monner-ek protagonizatzen duten La hija de un ladrón lanarekin. Funesek Marçal Cebriánekin prestatu du gidoia, Sara a la fuga (2015) film laburraren istorioa garatuz –Malagako zinema-jaialdian film labur onenaren eta zuzendari onenaren Zilarrezko Biznagak eskuratu zituen–.
Loreak (2014) eta Handia (Epaimahaiaren Sari Berezia 2017an, Euskal Zinemaren Irizar saria eta hamar Goya sariren irabazlea) filmen taldea Sail Ofizialean lehiatuko da berriz. Aitor Arregik (Oñati, Gipuzkoa, 1977), Jon Garañok (Donostia, 1974) eta Jose Mari Goenagak (Ordizia, Gipuzkoa, 1976) La trinchera infinita zuzendu dute. Antonio de la Torre eta Belén Cuesta protagonistatzat dituen lanean, 1936ko uztailean Espainiako Gerra Zibila hasi ondoren, errepresalien beldur den gizon bat etxean ezkutatuko da eta 33 urte pasatu arte ez da kalera berriz aterako.
Alejandro Amenábarrek (Santiago, Txile, 1972), 2015ean Regression filmarekin Zinemaldia inauguratu ondoren edizio honetara ekarriko digun istorioa ere 1936an dago kokatuta. Miguel Unamuno idazleari (Karra Elejalde) eta hark estatu-kolpe faxistaren aurrean azaldu zuen jarrerari buruzko Mientras dure la guerra filmatzera itzuli da Espainiara.
Daniel Sánchez Arévalok (Madril, 1970), bestalde, lehen aldiz hartuko du parte Donostia Zinemaldiko Sail Ofizialean, eta Diecisiete lanarekin egingo du. Lehiaketaz kanpo hautatutako filmak adingabeen zentro batean dagoen mutil baten (Biel Montoro) istorioa eta anaia nagusiarekin (Nacho Sánchez) duen harremana kontatzen du.
Sail Ofizialeko emanaldi berezien atalean, Sebastián Borensztein-en (Buenos Aires, 1963) La odisea de los giles dago. Un cuento chino (2011) eta Capitán Kóblic (2016) filmen egileak Ricardo eta Chino Darín, interpreteak eta ekoizleak, zuzenduko ditu berriz Argentinaren eta Espainiaren arteko ekoizpen honetan. Eduardo Sacheriren La noche de la Usina eleberrian oinarrituta dago –El secreto de sus ojos filmaren inspirazio iturri izan zen lana ere idatzi zuen–, eta Argentinan 2001. urtean izan zen corralito delakoan kokatuta dago.
Zuzendarien lehen eta bigarren filmak biltzen dituen New Directors sailean, bi emakume zuzendariren opera primak izango dira ikusgai: batetik, Lucía Alemanyren (Traiguera, Valentzia, 1985) La inocencia, Tarragonako bere herrian uda pasatzen duen nerabe bati buruzkoa; eta, bestetik, Maider Fernandez Iriarteren (Donostia, 1988) Las letras de Jordi, Ikusmira Berriak egoitza-programan gauzatutako proiektua, 2017an postprodukzioaren REC Grabaketa Estudioa saria jaso zuena, zuzendariak garuneko paralisia duen 51 urteko gizon batekin duen harremanari buruzkoa.
Bi telesail, bi film labur eta film ertain bat
Gainera, Zabaltegi-Tabakalera sailean, sei ataleko El fiscal, la presidenta y el espía telesailaren munduko estreinaldia izango da. Justin Webster-ek (Aldershot, Erresuma Batua, 1963) –Muerte en León (2016) eta El fin de ETA (Zinemira 2016) lanen zuzendaria– Nismanen kasuari buruzko ikerketa azalduko du. Halaber, iaz 592 metroz goiti film laburrarekin ere hautatu zuten Maddi Barber-en (Lakabe, Nafarroa, 1988) Urpean lurra film ertaina izango da ikusgai. Chema García Ibarra itzuliko da lehiaketara (Elx, Alacant, 1980) Ion de Sosarekin (Urnieta, Gipuzkoa, 1981) zuzendu duen Leyenda dorada lanarekin. 2016an aipamen berezia jaso zuen La disco resplandece filmarekin. Izibene Oñederrak (Azkoitia, Gipuzkoa, 1979) hirugarrenez hartuko du parte, oraingoan Lursaguak / Escenas de vida lanarekin. Hortzanak, For Your Own Safety (Hortzanak, por su propia seguridad, 2013) Zabaltegin eta Belodromoan eman zen Kalebegiak (2016) filmeko pieza batekin hartu zuen parte aurrekoetan. Leyenda dorada eta Lursaguak / Escenas de vida 2019ko Kimuak programaren uztakoak dira –Eusko Jaurlaritzaren film laburren programa–.
Perlak sailean, Oliver Laxeren (Paris, 1982) O que arde / Fire Will Come ikusi ahal izango dugu, Canneseko zinema-jaialdiko Un Certain Regard sailetik pasatu ondoren. Han Epaimahairen saria eta soinu-sorkuntza onenaren saria jaso zituen espetxetik atera ondoren Galiziako landa-ingurura amarekin (Benedicta Sánchez) bizitzera itzuliko den gizonaren (Amador Arias) istorioak.
Belodromoak Vida perfecta telesail osoaren estreinaldia jasoko du, aurretik zenbait film labur eta Requisitos para una persona normal film luzea (Made in Spain, 2015) egin dituen Leticia Dolerak (Bartzelona, 1981) zuzendua. Lehen bi atalen emanaldiarekin, Vida perfecta / Perfect Life lanak telesail onenaren saria eskuratu zuen Canneseries jaialdian. Halaber, interpretazio onenaren sari bereziak jaso zituzten Dolerak berak, Aixa Villagránek eta Celia Freijeirok, estandar sozialen araberako «bizitza perfektua» lortu ezin dezaketen emakumeak interpretatzeagatik. Gainera, 3.000 ikuslerentzako lekua duen aretoan, La gallina Turuleca animaziozko filma emango dute, Víctor Monigote zuzendariaren lehena eta Eduardo Gondell-en bigarrena.
Azkenik, RTVE galan, Adiós aurkeztuko dute, Paco Cabezasen (Sevilla, 1976) Espainiako zinemarako itzulera –Penny Dreadful eta American Gods telesailak zuzendu ditu Estatu Batuetan, besteak beste–. Adiós lanean, Mario Casas, Natalia de Molina, Ruth Díaz eta Carlos Bardemek interpretatutako pertsonaiak Sevillan ibiliko dira, narkotrafikoa eta polizia-ustelkeria nahasten dituen thrillerrean.
SAIL OFIZIALA - Lehiaketarako
Sarak bakarrik eman du bizitza osoa. 22 urte eta haurtxo bat ditu, eta anaia txikiarekin eta bere semearen aitarekin familia arrunt bat osatu nahi du. Bere aitak, Manuelek, urteak eman ditu kanpoan, baina espetxetik aterako da eta seme-alaben bizitzara itzultzea erabakiko du. Sarak badaki bere planetan oztopo handia izango dela, eta erabaki zail bat hartuko du: aita berarengandik eta anaiarengandik aldentzea. Opera prima.
Higiniok eta Rosak hilabete gutxi daramatzate ezkonduta, Gerra Zibila piztu eta, ondorioz, gizonaren bizitza arrisku larrian jartzen denean. Emaztearen laguntzaz, Higiniok etxean zulo bat egin eta denbora batez bertan ezkutatzea erabakiko du. Errepresaliak jasotzeko beldurrak eta elkarrenganako maitasunak 30 urtetik gora iraungo duen itxialdi batera kondenatuko dute bikotea.
Espainia. 1936ko uda. Miguel Unamuno idazle ezaguna altxamendu militarraren alde agertuko da publikoki, herrialdearen egoera gatazkatsua konpontzen lagunduko duelakoan. Ondorioz, Errepublikako gobernuak berehala kenduko du Salamancako Unibertsitateko errektore kargutik. Franco jeneralak, bere tropak matxinatuen frontera ekarri, eta arrakastaz aurrera egitea lortuko du, gerraren agintari bakarra izateko isilpeko esperantzaz. Gatazkak bilakaera odoltsua hartu eta zenbait lankide espetxeratzen dituztenean, Unamunok zalantzan jarriko ditu bere jarrerak eta printzipioak. Francok kuartela Salamancara eramaten duenean eta inguru nazionalaren estatuburu izendatzen dutenean, Unamuno haren jauregira joango da erruki bila.
SAIL OFIZIALA - Lehiaketatik kanpo
Hectorrek 17 urte ditu eta adingabeen zentro batean bizi da. Txakurrek lagundutako birgizarteratze-terapiara doa eta bera bezain lotsatia eta iheskorra den animalia batekin lotura estua du. Baina txakurra adopzioan ematen dutenean, haren bila joateko ihes egitea erabakiko du Hectorrek. Horrela hasiko da ustekabeko bidaia bat, Ismael anaia nagusia, Cuca amona, bi txakur, behi bat eta beste zenbait animalia lagun dituelarik.
SAIL OFIZIALA - Emanaldi Bereziak
Argentinan, gil esaten diete on puskei, inuzenteei eta, aldi berean, nolabaiteko arduragabekeriaz jokatzen dutenei. Halakoak dira Buenos Airesko herri bateko biztanleak. Beren aurrezki guztiak banku batean sartuko dituzte nekazarien kooperatiba bat sortzeko asmoz, etorkizuna aldatuko diela uste dutelako. Iruzur baten ondorioz, diru guztia galduko dute. Bertako futbolari mitiko bat, Perlassi, buruan dutela, justizia beren kabuz ezartzea erabakiko dute zortzi gil hauek, eta beren bizitzako gaurik legendarioena biziko dute.
NEW DIRECTORS
Lis nerabea herritik atera eta zirkoko artista izan nahi du, baina badaki horretarako gurasoei gogor aurre egin beharko diela. Uda da eta lagunekin ematen ditu egunak, bera baino zertxobait helduagoa den mutilarekin maite-kontuetan. Intimitate ezagatik eta bizilagunen txutxu-mutxuengatik, harremana isilpean eramango du Lisek, gurasoek jakin ez dezaten. Erlazioak betiko aldatuko du bere bizitza. Opera prima.
Jordi duela 51 urte jaio zen, garuneko paralisiarekin. Ezin du hitz egin, baina taula bat erabiliz komunika daiteke. Modu horretan azalduko dio Maiderri, film honen zuzendariari, 21 urte zituenean Jainkoak hitz egiten ziola sentitu zuela lehen aldiz. Orain, ordea, gurasoen etxetik egoitza batera bizitzera joan da, eta han ez du berriz sentitu Jainkoa. Urtean behin, Lourdesko santutegira erromesaldian joaten da Jordi, eta han bilatzen du Jainkoarekin konektatzea, nahiz eta ez dakien Jainkoa berriz itzuliko zaion. Opera prima. Ikusmira Berriak egoitza-programaren bitartez garatutako proiektua. REC Grabaketa Estudioa postprodukzio saria.
ZABALTEGI-TABAKALERA
Atentatu terrorista bat ikertzen ari den fiskal batek Argentinako presidenteari Iranekin konplotetan aritzea leporatuko dio. Lau egunera, fiskala buruan tiro batekin hilda agertuko da bere etxeko bainugelan. Alberto Nisman Buenos Airesen hil zen, baina hilketa edo suizidio misteriotsuaren uhina munduan hedatu zen Israel, Iran eta Estatu Batuetaraino. Sei kapituluko telesaila.
Udako egun bat, herriko igerilekua: beroa, nerabeak, familiak, bikoteak, txonboak, garagardoa eta ogitartekoak tabernan. Medium nerabe bat norbaiten bila ari da Espainiako mapa baten gainean pendulu bat mugituz. Ezohiko zerbait gertatuko da ohikoaren artean: mutil bat itotzear dago, eta norbait salbatzera joango zaio igerilekuko uraren gainetik oinez. Bainulariek naturaltasunez hartuko dute gertatutakoa eta ezer gertatu izan ez balitz bezala jarraituko dute.
Hélène Cixousek esan bezala, bizi garen garai honetan, inoiz ezagutu ez dugun espezie bateko milioika lursagu ditugu, milaka urteko kulturaren oinarri kontzeptuala suntsitzen.
Duela ia bi hamarkada, Itoizko urtegiak Nafarroako Pirinioetako maldetako zazpi herri eta hiru erreserba natural urperatu zituen. Itoitzekiko Elkartasuna talde ekologistak bideoan hartu zuen urtegiaren aurkako borroka. Oraindik urpeko lurrarekin amets egiten dute han egon zirenek. Beren ahotsekin eta keinuekin gaurdaino iraun duen dolu indibidual eta kolektiboa azalduko dute. Munduko estreinaldia.
PERLAK
Amadorrek ez du inor bere zain sute bat eragiteagatik zigorra bete ondoren espetxetik ateratzen denean. Etxera itzuliko da, Lugoko mendietan galdutako herrixka batera, eta han berriz bizi beharko du Benedicta amarekin, Luna txakurrarekin eta bere hiru behiekin. Bizitzak astiro-astiro igaroko dira, naturaren erritmoan, harik eta sute bortitz batek ingurua suntsitu eta dena aldatu arte.
BELODROMOA
Turulecak itxura xelebrea du eta arrautzak erruteko zailtasunak ditu. Horregatik, gainontzeko oiloek burla egiten diote. Baina egun batean, Isabel musika-irakasle ohiak bere etxaldera eramango du bizitzera, eta han bere talenturik handiena aurkituko du Turulecak: hitz egiteko gai izateaz gain, bikain abesten du! Baina zorionak gutxi iraungo du. Isabel hiri handi bateko ospitalera eramango dute istripu bat izan ondoren. Turulecak lagunaren bila joatea erabakiko du, eta, horretarako, Daedalus zirkuko artista taldean sartuko da. Elkarrekin, bidaia zoragarri bati ekingo diote, eta Turulecak ospe handia lortuko du bere talentu musikalari eta karismari esker. Bidaia ez da samurra izango, ordea, Armando Tramas maltzurrak zirkuaren eta oilo miresgarriaren jabe izan nahi duelako.
María, Esther eta Cristina emakume heldu eta konplexuak dira, eta bizi-krisia pasatzen ari dira. Egindako planekin desiratutako zoriona lortu ez dutela konturatu dira. Elkarrekin, ordezko bideak hartzen ikasiko dute, eta gizarteak tradizioz haiengandik espero duenetik aldenduko dira. Hala jakingo dute bizitza ez dela nahitaez imajinatu zutena izan behar. Zortzi kapituluko telesaila.
RTVE GALA
Sevilla. Neskato baten istripuzko heriotzak polizia ustelen eta narkotrafikatzaileen sare bat emango du argitara. Eli inspektorea arduratuko da kasuaz. Polizia talde baten eta neskatoaren aita Juanen mesfidantzei aurre egin beharko die. Gainera, azken horrek justizia bere kabuz ezartzea erabakiko du.